Artichoke (อาร์ติโช้ค) คืออะไร ?
อาร์ติโช้คเป็นพืชตระกูลไหน มีถิ่นกำเนิดจากที่ใด ?
แหล่งปลูกอาร์ติโช้คที่สำคัญของโลกและในประเทศไทย
ประโยชน์และสรรพคุณอาร์ติโช้คที่ดีต่อสุขภาพ
อาร์ติโช้คได้รับการยกย่องให้เป็น "ซูเปอร์ฟู้ด" (Super Food) ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง เนื่องจากอุดมไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุ และสารสำคัญมากมาย และนี่คือสรรพคุณเด่น ๆ ของอาร์ติโช้ค
-
ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหายของอนุมูลอิสระ : อาร์ติโช้ค อุดมด้วยโฟเลต วิตามิน C และสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิด เช่น ไซนาริน ลูทีโอลิน และไฟโตเคมิคอล ซึ่งงานวิจัยจากกระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา (USDA) เคยรายงานว่าอาร์ติโช้คจัดเป็นผักที่มีปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระสูงเป็นอันดับต้น ๆ จึงมีส่วนช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหายที่เกิดจากอนุมูลอิสระ และสนับสนุนสุขภาพโดยรวม
-
บำรุงและดูแลตับ : อาร์ติโช้คมีสารสำคัญที่เรียกว่า ไซนาริน (Cynarin) ซึ่งช่วยกระตุ้นการทำงานของตับและส่งเสริมการผลิตน้ำดี โดยมีงานวิจัยบางส่วนชี้ว่าสารนี้อาจมีส่วนช่วยลดความเสี่ยงของโรคตับอักเสบ ตับแข็ง และดีซ่าน ทำให้อาร์ติโช้คเป็นตัวเลือกยอดนิยมสำหรับผู้ที่ต้องการบำรุงตับให้แข็งแรงด้วยอาหารจากธรรมชาติ
-
ช่วยควบคุมไขมันในเลือดและคอเลสเตอรอล : นอกจากช่วยบำรุงตับแล้ว สารไซนาริน (Cynarin) ในอาร์ติโช้คยังมีส่วนช่วยควบคุมระดับไขมันในเลือด โดยช่วยลดคอเลสเตอรอลรวมและคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL) รวมทั้งอาจช่วยเพิ่มคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) และลดไตรกลีเซอไรด์ได้เล็กน้อย จึงถือเป็นตัวช่วยเสริมในการดูแลสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด
-
ช่วยลดความอยากอาหาร : อาร์ติโช้ค 1 ดอกใหญ่ ให้ไฟเบอร์ราว 9 กรัม จัดว่าเป็นผักที่มีไฟเบอร์สูงมาก อีกทั้งยังมีไฟเบอร์ชนิดพิเศษอย่างอินูลิน (Inulin) ที่ช่วยให้อิ่มนานและลดความอยากอาหารได้ตามธรรมชาติ นอกจากนี้อยังให้พลังงานเพียงประมาณ 60 กิโลแคลอรีต่อดอก และแทบไม่มีไขมัน จึงเหมาะกับคนที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก
-
ดีต่อระบบย่อยอาหาร : ไฟเบอร์ในอาร์ติโช้คยังช่วยให้ขับถ่ายสะดวก ลดอาการท้องอืดและท้องเฟ้อ อีกทั้งสารไซนารินยังช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำดี ทำให้การย่อยไขมันมีประสิทธิภาพมากขึ้น
-
ดูแลสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด : อาร์ติโช้คมีสารต้านอนุมูลอิสระและสารไซนารินที่ช่วยลดคอเลสเตอรอลและส่งเสริมการไหลเวียนโลหิต อีกทั้งยังเป็นแหล่งโพแทสเซียมที่ดี ซึ่งแร่ธาตุชนิดนี้มีบทบาทสำคัญต่อการทำงานของหัวใจ รวมทั้งช่วยควบคุมความดันโลหิต
อาร์ติโช้ค รสชาติเป็นอย่างไร ส่วนที่กินได้คือส่วนไหน
สำหรับคนที่ไม่เคยลองกินอาร์ติโช้คอาจจะสงสัยว่าผักที่มีกลีบแข็ง ๆ แบบนี้มีรสชาติอย่างไร และต้องกินอย่างไร ซึ่งอาร์ติโช้คที่ยังไม่ปรุงสุกจะมีรสขม ฝาดเล็กน้อย แต่เมื่อนำไปต้ม นึ่ง หรือย่างให้สุก รสชาติจะเปลี่ยนเป็นหวานมันเข้มข้น เนื้อสัมผัสคล้ายกับมันต้มหรือถั่วต้ม เป็นรสชาติที่ซับซ้อนและเป็นเอกลักษณ์
ส่วนที่กินได้ของอาร์ติโช้คคือ ส่วนของ ดอกตูม ซึ่งประกอบด้วย
-
กลีบ (Bracts) : ส่วนที่เป็นกลีบแข็งด้านนอก เมื่อสุกแล้วจะต้องกัดรูดเอาเนื้อนุ่ม ๆ บริเวณโคนกลีบด้านในมารับประทาน
-
หัวใจอาร์ติโช้ค (Artichoke Heart) : เป็นส่วนเนื้อสีขาว ๆ เทา ๆ ที่อยู่ตรงกลางด้านในสุดของดอก หลังจากลอกกลีบทั้งหมดออกและเลาะเส้นใย (Choke) ที่เป็นขน ๆ ออกไปแล้ว ถือเป็นส่วนที่ อร่อย นุ่ม และมีรสชาติเข้มข้นที่สุด
อาร์ติโช้ค กับโทษและข้อควรระวัง
แม้อาร์ติโช้คจะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็มีข้อควรระวังบางประการสำหรับผู้ที่มีอาการต่อไปนี้
-
คนที่ไวต่อไฟเบอร์สูง : อาร์ติโช้คมีไฟเบอร์และอินูลินค่อนข้างมาก หากรับประทานในปริมาณมากอาจทำให้บางคนเกิดอาการท้องอืดหรือมีแก๊สเพิ่มขึ้นได้ ควรเริ่มจากปริมาณน้อยและสังเกตอาการของร่างกาย
-
ภาวะแพ้ : ผู้ที่มีอาการแพ้พืชในตระกูลทานตะวัน (Asteraceae) เช่น ดอกเบญจมาศ หรือดาวเรือง ควรหลีกเลี่ยงอาร์ติโช้ค
-
ผู้มีปัญหาถุงน้ำดี : เนื่องจากอาร์ติโช้คกระตุ้นการสร้างน้ำดี คนที่มีภาวะอุดตันของท่อน้ำดีหรือเป็นนิ่วในท่อน้ำดี จึงควรปรึกษาแพทย์ก่อนบริโภค
-
หญิงตั้งครรภ์/ให้นมบุตร : การรับประทานแบบเมนูอาหารโดยทั่วไปถือว่าปลอดภัย แต่ควรปรึกษาแพทย์หากต้องการบริโภคในรูปแบบอาหารเสริม
เมนูอาร์ติโช้คน่าลอง
ทำง่าย อร่อย ได้สุขภาพ
ก่อนที่จะนำอาร์ติโช้คไปประกอบอาหารนั้น ต้องเตรียมอาร์ติโช้คให้พร้อมสำหรับการทำอาหารก่อน ด้วยการตัดก้านและหนาม โดยใช้กรรไกรตัดปลายหนามของกลีบด้านนอกและตัดก้านส่วนเกินออก จากนั้นนำไปล้างให้สะอาดเพื่อกำจัดสิ่งสกปรก และแช่ในน้ำผสมน้ำมะนาวเล็กน้อยเพื่อป้องกันการเปลี่ยนสี
ส่วนการนำอาร์ติโช้คมาประกอบอาหารนั้นทำได้หลากหลายวิธี ส่วนใหญ่เน้นการทำให้สุกก่อนกิน เช่น
- อาร์ติโช้คต้ม/นึ่ง : เป็นวิธีการทำที่ง่ายที่สุด เพียงนำอาร์ติโช้คไปต้มหรือนึ่งจนนุ่ม (ประมาณ 30-40 นาที) จากนั้นแกะกลีบแล้วจิ้มกับซอสเนยกระเทียม ดิปโยเกิร์ต หรือซอสมะนาว
- อาร์ติโช้คย่าง : ผ่าครึ่งอาร์ติโช้ค ล้างให้สะอาด ทาน้ำมันมะกอก เกลือ และพริกไทย แล้วนำไปย่างจนนุ่ม จะได้กลิ่นหอมเป็นพิเศษ
- หัวใจอาร์ติโช้คในสลัด/พาสต้า : หัวใจอาร์ติโช้คที่บรรจุกระป๋องหรือดอง สามารถนำมาใส่ในสลัด พาสต้า หรือใช้เป็นท็อปปิ้งบนพิซซ่าได้ทันที
- อาร์ติโช้คชุบแป้งทอด : กรอบนอกนุ่มใน อร่อยเป็นของว่าง
อาร์ติโช้ค ซื้อที่ไหน
และเคล็ดลับในการเลือกซื้อ
การเลือกอาร์ติโช้คที่มีคุณภาพดี ควรสังเกตว่า กลีบดอกต้องสดใหม่ ชิดกันแน่น มีสีเขียวสวยสด ไม่เหี่ยวเฉาหรือแห้งกรอบ ถ้ากลีบแยกออกจากกันหรือดูหลวม ๆ แสดงว่าอาร์ติโช้คเก็บไว้นานแล้ว นอกจากนี้ให้จับดูน้ำหนัก เมื่อจับแล้วรู้สึกแน่น แสดงว่าเนื้อข้างในยังชุ่มฉ่ำและไม่แห้ง
อีกหนึ่งเทคนิคที่น่าสนใจคือ การฟังเสียง ลองบีบอาร์ติโช้คเบา ๆ ใกล้หู ถ้าได้ยินเสียงกรอบเหมือนหนังกำลังเบียดเสียดกัน นั่นแสดงว่าดอกสดใหม่มาก เพราะกลีบยังมีความชุ่มชื้นและเหนียวแน่น ที่สำคัญอย่าลืมตรวจดูก้านอาร์ติโช้คด้วย ก้านที่ดีจะมีสีเขียวสด ตัดใหม่ ไม่แห้งหรือเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลดำ
หลายคนอาจสงสัยว่า อาร์ติโช้ค ซื้อที่ไหน ได้บ้าง เพราะเจ้าพืชชนิดนี้เป็นพืชเมืองหนาวที่ไม่ได้ปลูกกันทั่วไปในเมืองไทย โดยส่วนใหญ่ อาร์ติโช้คสด จะมีจำหน่ายตามร้านค้าในโครงการหลวงทุกสาขา รวมถึงซูเปอร์มาร์เก็ตในห้างสรรพสินค้าชั้นนำ ส่วนใครที่อยากหาซื้อง่าย ๆ เพื่อทำอาหาร อาจเลือกแบบ อาร์ติโช้คกระป๋อง ที่มีขายในซูเปอร์มาร์เก็ตเหล่านี้เช่นกัน สะดวก เก็บได้นาน และรสชาติดีไม่แพ้ของสดเลยค่ะ
